مشابهت (سیمیلاریتی) مقاله علمی با مقالات دیگر می تواند شاعبه کپی برداری را بدنبال داشته باشد.

نرم‌افزارهای شناسایی پلاجریسم (plagiarism detection software) در این رابطه می‌توانند بسیار مفید واقع شوند. با کمک این نرم‌افزارها، می‌توان از تکرار بی مورد مطالب در پژوهش های تحقیقاتی و نوشتارهای دانشگاهی جلوگیری کرد. در این مقاله به بررسی اجمالی روش‌های مختلف و کارآمد تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار پرداخته شده است؛ 

روش‌هایی که مشخص می‌سازند تا چه میزان اثر ارائه‌شده، توسط خود نویسنده نگاشته شده و چه میزانی از اثر، غیر قانونی و رونوشتی از آثار دیگر نویسندگان است.

ضرورت مقابله با سرقت ادبی

در عصر فناوری‌اطلاعات، اینترنت تغییرات عظیمی را در دنیای علمی و پژوهشی ایجاد کرده است و تأثیر چشمگیری در نحوه ایجاد، سازماندهی، دسترسی و انتشار اطلاعات دارد. اکنون می‌توان از طریق پایگاه‌های داده، اینترنت، فهرست‌های الکترونیکی و موارد متعدد دیگر، به راحتی به اطلاعات لازم دسترسی پیدا کرد. به‌طور گسترده‌ای در دنیای آکادمیک مشاهده شده است که دسترسی به اطلاعات آنلاین، نقل و یا کپی‌برداری از اثر شخص دیگری را بدون ذکر نام و منبع آن وسوسه‌انگیز ساخته؛ اگرچه عدم‌صداقت در محیط علمی، پدیده‌ی نوظهور نیست.

برای تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار ابتدا باید درک بهتری از سرقت ادبی داشته باشیم. سرقت ادبی را نیز می‌توان همانند هک‌رایانه‌ای، ویروس‌های رایانه‌ای، هرزنامه، فیشینگ (تله‌گذاری)، نقض کپی رایت (copyright) و سایر جرایم، یکی از جرایم الکترونیکی در نظر گرفت. سرقت ادبی به معنای “برداشتن و یا تلاش برای برداشتن یا استفاده از (کل یا قسمت‌هایی) از آثار مکتوب شخصی دیگر است، بدون آن‌که از وی به‌عنوان صاحب اثر نام برده شود”.

سرقت ادبی موارد کپی‌برداری مستقیم، اصلاح و یا تغییر برخی از کلمات متن اصلی کتاب‌های اینترنتی، مجله، روزنامه، مقالات پژوهشی، ژورنال، اطلاعات شخصی یا ایده‌های دیگران در بر می گیرد.

دیکشنری آنلاین مریام وبستر (Merriam-Webster)، “سرقت ادبی” را اینطور تعریف کرده است:

• سرقت ایده‌ها یا کلمات شخص دیگر به نام خود.
• استفاده از تولیدات فکری شخص دیگر بدون ذکر منبع.
• ارتکاب دزدی آثار ادبی
• ایده یا محصولی از یک منبع موجود را به‌عنوان موردی جدید و اصل ارائه‌دادن

به‌علاوه، سایت های Turnitin.com، plagiarism.org و Research Resource، سرقت ادبی را این‌گونه در نظر گرفته‌ انده اند:

• ایده و یا بسیاری کلمات شخص دیگری را به‌عنوان ایده و کلمات خود ارائه‌دادن
• کپی‌کردن کلمات یا ایده‌ها از شخص دیگر بدون ذکر منبع
• استفاده از نقل‌قول‌ها، بدون آن‌که ذکر شود متعلق به شخص دیگری است
• دادن اطلاعات نادرست در مورد منبع نقل‌قول
• کپی‌کردن ساختار جمله با تغییر برخی از کلمات، بدون ذکر منبع
• کپی‌کردن بسیاری از کلمات یا ایده‌ها از یک منبع و ارائه‌دادن آن به‌عنوان اثری متعلق به خود (حتی اگر نام منبع ذکر گردد).

در میان جامعه دانشگاهی، سرقت ادبی به‌عنوان عدم‌رعایت صداقت علمی یا تقلب علمی در نظر گرفته‌شده و مجرمان مجبور به پذیرش عواقب جدی این مسئله هستند، عواقبی که می‌تواند از تعلیق تا خاتمه‌دادن به کار را شامل گردد. سرقت ادبی، منجر به زیر سوال بردن صداقت و درستی عملکرد یک فرد دانشگاهی می‌شود، بنابراین موضوعی اخلاقی و همچنین حقوقی در بین جامعه علمی است. تحقیقات نشان می‌دهد که فرهنگ و موانع زبانی نیز در این مسئله نقش دارند.

با توجه به این موضوع، بسیاری از مؤسسات علمی با اعمال سیاست‌هایی در راستای حفظ صداقت که معمولاً روش‌هایی تنبیهی برای جلوگیری از تقلب، سرقت ادبی و سایر انواع سوءرفتار ها هستند، به این تهدیدات واکنش نشان می‌دهند، از روش های تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار استفقاده می کنند، اما هنوز هم دزدی ادبی در اکثر مؤسسات علمی متداول است.

ضرورت تشخیص سرقت ادبی

اغلب دانشجویان و یا محققان، در هنگام انجام وظایف و پروژه‌های محوله، تقلب می‌کنند. به همین علت است که در برخی از مراکز تحصیلی مانند دانشگاه‌ها، مدارس و مؤسسات آموزشی، تشخیص و پیشگیری از سرقت ادبی به چالشی مهم در عرصه آموزشی تبدیل گردیده است.

تقلب دانشجویان و محققان، می‌تواند به این علت باشد که اطلاعات و منابع زیادی از طریق اینترنت در دسترس است و آن‌ها می‌توانند به آسانی، موضوعی را در یکی از موتورهای جست‌و‌جو‌گر بیایند و آن را بدون استناد به منبع اصلی و صاحبش، کپی کنند.

بنابراین لازم است که تمامی رشته‌های دانشگاهی از روشهای تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار استفاده کنند تا دانشجویان بدانند که در صورت مرتکب شدن به این موارد، شناسایی خواهند شد و در نتیجه از روش‌های تقلب، کپی و تغییر اسناد استفاده نکنند.

شناسایی پلاجریسم یکی از مهم‌ترین موضوعات مجلات، مراکز تحقیقاتی و کنفرانس‌ها است. آن‌ها از ابزارهای پیشرفته تشخیص مشابهت (similarity) استفاده می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که تمام اسناد، کلا یا جزئا حاوی سرقت ادبی نیستند و حق کپی رایت در تمامی نوشته‌ها رعایت شده است.

تعداد زیادی از نرم‌افزارهای شناسایی پلاجریسم در بازار و یا از طریق اینترنت در دسترس هستند که به‌وسیله آن‌ها می‌توان برای تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار  از طریق تشخیص مشابهت، برخی از انواع سرقت ادبی را به راحتی تشخیص داد.

اما همچنان محدودیت‌هایی نیز وجود دارد زیرا این نرم‌افزارها نمی‌توانند شواهدی قطعی را دال بر اثبات سرقت ادبی از اسناد یا منابع دیگر ارائه دهند. این نرم افزارها فقط می‌توانند شباهت‌ها را بیابند و نشان دهند که نوشته‌ی مذکور، به چه اسنادی شبیه است.

به همین دلیل، پژوهشگران و نویسندگانی که یک اثر اصیل تولید کرده اند می توانند ابتدا با استفاده از روش تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار، میزان مشابهت مقاله یا نوشته خود با آثار نویسندگان دیگر را تشخیص داده و سپس با استفاده از روش های پارافریز مقاله و یا بازنویسی مقاله بطور کامل، مشابهت های مقالات خود با سایر نوشته ها را حذف کرده و با رفع شاعبه سرقت ادبی، مقاله خود را با خیال آسوده منتشر نمایند.

نرم‌افزارها و ابزارهای بسیاری برای تشخیص پلاجریسم خودکار  وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از: PlagAware،  PlagScan،  Check for Plagiarism،  iThenticate، PlagiarismDetection.org،  Academic Plagiarism،  The Plagiarism Checker، Urkund.

نرم‌افزار تشخیص سرقت ادبی و شناسایی پلاجریسم

تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار به نویسنده کمک می‌کند تا متوجه شود که آیا وی بدون ذکر استناد مناسب به منبع اصلی و تأیید اصالت آثار دیگر، به‌طور ناخواسته یا تصادفی بخشی از کار شخص دیگری را کپی کرده است یا خیر. سرقت ادبیِ یک اصطلاح یا بخشی از یک جمله را می‌توان با استفاده از مرورگر وب تشخیص داد.

با این حال، ممکن است پاراگراف‌ها و حتی یک سند کامل وجود داشته باشد که بدون ذکر صحیح منبع، کپی و جای‌گذاری شده است. چنین عملی که غیرقانونی و غیراخلاقی است باید شناسایی و محدود شود تا اخلاق علمی رعایت گردد. طیف وسیعی از نرم‌افزارهای شناسایی پلاجریسم به‌صورت آزاد یا تجاری در اینترنت موجود است که می‌توانند کلمه به کلمه مشابهت را مشخص کنند. اسامی برخی از آن‌ها در به قرار زیر است:

• Viper Plagiarism Scanner (URL: http://www.scanmyessay.com)
• Plagiarism Detect.com (URL: http://www.plagiarismdetect.com)
• Dupli Checker (URL: http://www.duplichecker.com)
• Plagiarism Checker (URL: http://www.plagiarismchecker.com)
• Copy Tracker (URL: http://copytracker.ec-lille.fr)
• Plagium (URL: http://www.plagium.com)
• See Sources (URL: http://www.plagscan.com)
• Chimpsky (URL: http://chimpsky.uwaterloo.ca/index)
• WriteCheck (URL: http://en.writecheck.com)
• EVE2: (URL: http://www.canexus.com)
• DOC Cop (URL: https://www.doccop.com)
• Copyscape (URL: http://www.copyscape.com)
• Text Compare (URL: http://text-compare.com)
• JPlag (URL: https://jplag.ipd.kit.edu)
• CopyCatch Gold (URL: http://www.copycatch.freeserve.co.uk/)
• com (URL: http://www.edutie.com/)
• Glatt Plagiarism Program (URL: http://www.plagiarism.com)
• Google (URL: http://www.google.com)

موتور جستجوی گوگل به‌عنوان ابزاری برای تشخیص سرقت ادبی طراحی نشده است اما قابلیت‌های پیشرفته موتور جست‌وجوگر آن برای تعیین عبارات کلیدی در مقالات پژوهشی دانشجویان مناسب است.

• Joint Information Systems Committee (JISC): Electronic Plagiarism Detection (URL: http://online.northumbria.ac.uk/faculties/art/)
• Jplag (URL: http://www.jplag.de/)
• Library Electronic Databases (URL: http://gateway.library.uiuc.edu/ersearch/)
• MOSS (URL: http://www.cs.berkeley.edu/~aiken/moss.html)
• org (URL: http://www.plagiarism.org)
• The Plagiarism Resource Site (URL: http://www.plagiarism.phys.virginia.edu/)
• PlagiServe (URL: http://www.plagiserve.com/)
• WordCHECK (URL: http://www.wordchecksystems.com/)
• Turnitin (URL: http://turnitin.com):

تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار Turnitin یک سرویس شناسایی پلاجریسم است که برای بررسی میزان مشابهت و تشخیص پلاجریسم به ویژه در کارهای مکتوب دانشجویان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شناسایی پلاحریسم از طریق Turnitin نیاز به مجوّز دارد. مقاله‌ای که به Turnitin ارسال می‌شود، با پایگاه داده Turnitin و بسیاری از پایگاه‌های اطلاعاتی دیگر مقایسه می‌شود. این مسئله بیانگر آن است که Turnitin علاوه بر شناسایی پلاجریسم، بازخورد مناسبی برای نوشته‌هایی با کیفیت بالا دارد و با این روش از آن‌ها حمایت می‌کند.

شرکت Turnitin که یک همکار plagiarism.org است، این‌گونه خود را “شناخته‌شده‌ترین و معتبرترین منبع جهان برای جلوگیری از سرقت ادبی در اینترنت” معرفی می‌کند. در سایت Turnitin، دوره‌های آزمایشی رایگان نیز در دسترس هستند و هزینه اشتراک بسته به نوع برنامه متفاوت است.

آدرس سایت: www.ithenticate.com

تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار iThenticate سرویسی حرفه‌ای و پیشرو در ارائه فناوری پیشگیری از سرقت ادبی است و توسط ناشران علمی و مؤسسات تحقیقاتی در سراسر جهان استفاده می‌گردد تا قبل از انتشار یک مطلب، از اصالت کار اطمینان حاصل کنند. iThenticate از طریق مقایسه‌ی مقاله با بیش از ۵۰ میلیارد صفحه وب و ۱۳۰ میلیون مورد موجود در پایگاه داده خود (که شامل ۴۰ میلیون اثر از ۵۹۰ ناشر علمی شرکت‌کننده در سیستم CrossCheck است)، در این زمینه به ویراستاران، نویسندگان و محققان کمک می‌کند.

 آدرس سایت: www.ithenticate.com/crossref-members

موارد مشکوک به سرقت ادبی به هیچوجه به یک ژورنال یا ناشر محدود نمی شود. بنابراین ، راه حل های نرم افزاری نیاز به همکاری همه موسسات انتشاراتی دارد. در سال ۲۰۰۸ ، شرکت Crossref و جامعه انتشاراتی STM گرد هم آمدند تا نرم افزار CrossCheck را توسعه دهند ، که سرویسی برای کمک به ویراستاران برای تایید اصالت مقالات است.

سیستم تشخیص پلاجریسم CrossCheck با استفاده از نرم افزار Ithenticate متعلق به شرکت iParadigms ساخته شده که این شرکت در جامعه دانشگاهی به عنوان ارائه دهنده سیستم Turnitin نیز شناخته می شود.

در CrossRef بیش از ۲۰۰ عضو، از جمله موسسه الزویر گرد آمده اند و با اهدای متن کامل مقالات ژورنالی و فصول کتابهای خود برای ایجاد یک پایگاه داده منحصر به فرد مرکب از بیش از ۵۰ میلیون مدخل همکاری می کنند.

اما حتی این پایگاه داده نیز کاملاً جامع و کامل نیست: در این پایگاه ممکن است پژوهش های منتشر شده توسط ناشران غیر شرکت کننده یا مقالات منتشره در قبل از دوران دیجیتال ممکن است وجود نداشته باشد. الزویر با ۱۰ میلیون مقاله و ۷۰۰۰ عنوان کتاب در این سیستم شرکت کرده است و همچنان با افزودن تمام مقالات تازه منتشر شده به همکاری خود ادامه می دهد.

نقش کتابداران در تشخیص سرقت ادبی

با توجه به این مسئله که کتابخانه به‌عنوان یک منبع حرفه‌ای در زمینه سواد اطلاعاتی است و محل اصلی انجام تحقیقات در دانشگاه است، کتابداران معتقدند که علاوه بر روش های تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار، کتابخانه‌ها نیز در جلوگیری از سرقت ادبی و ارتقای اصالت مقالات علمی می‌توانند نقشی اصلی و پرقدرتی را ایفا کنند.

آن‌ها در سال‌های اخیر خود را در زمینه‌ی آموزش دانشجویان در عرصه پیشگیری از سرقت ادبی مقالات علمی سهیم می‌دانند و فعالیتشان در این زمینه‌ها به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. بنابراین می‌توان گفت که در حال حاضر کتابداران در موقعیت منحصر‌به‌فردی قرار دارند و می‌توانند در مشارکت با اساتید دانشگاه ها، از طریق بررسی مجدد مقالات، برگزاری جلسات آموزشی و ارتقای آگاهی دانشگاهیان در زمینه‌ی اصول اخلاقی، از سرقت ادبی جلوگیری کرده و در صورت بروز، آن را شناسایی کنند.

این تحول، نتیجه‌ی یک واکنش مناسب نسبت به این مسئله است که آگاهی‌ها در ارتباط با بحران عدم‌رعایت اصالت مطالب علمی افزایش یافته و با استانداردهای سواد علمی تلفیق گشته است. علاوه بر موارد ذکر شده، دلیل دیگر این تحول در حوزه کتابداری، می‌تواند این مسئله باشد که کتابداران با در دسترس بودن سرویس‌های خدماتی همچون Turnitin®، دیگر وقت خود را صرف تأیید اصالت متن نمی‌کنند و به‌جای آن فرصت دارند تا در زمینه‌ی سرقت ادبی و ارتقای تمامیت و اصالت مطالب علمی، نقش فعالانه‌تری ایفا کنند.

استراتژی‌های آموزشی که کتابداران در کنار استفاده از روش های تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار برای ارتقای اصالت مطالب علمی و جلوگیری از سرقت ادبی به‌کار می‌برند، شامل این موارد است: مدل‌سازی نحوه‌ی استفاده‌ی اخلاقی از اطلاعات، برگزاری جلسات بحث و گفتگو در زمینه سرقت ادبی، آموزش روش تحقیق‌ به دانشجویان، آموزش نحوه استناد به منابع و ارجاعات، و آموزش سبک‌های استنادی چاپی و آنلاین، و در دسترس قرار دادن منابع آموزشی مناسب برای کمک به دانشجویان در مطالعه‌ی رعایت اخلاق علمی.

نتیجه‌گیری

با اینکه سرقت ادبی جرم محسوب می‌شود، اما اگر به‌صورت غیر‌عمدی رخ دهد شامل قوانین دیگری می‌شود. اکنون با توسعه منابع مبتنی بر وب، تشخیص پلاجریسم به آسانی امکان‌پذیر است. اغلب موارد سرقت ادبی، ناشی از عدم آگاهی از قوانین کپی راست و اخلاق استفاده از اطلاعات است. دانشجویان کپی‌کردن و جای‌گذاری اطلاعات از اینترنت برای نوشتن مقالات و متون خود را آسان و راحت می‌دانند و از قانون حق کپی راست اطلاعی ندارند.

آموزش مناسب سواد اخلاقی در زمینه استفاده از اطالعات برای تغییر این وضعیت ضروری است. سرقت ادبی باید در تمامی سطوح مشخص و از آن جلوگیری شود. باید به کاربرانی که از اطلاعات استفاده می‌کنند آگاهی لازم در ارتباط با استفاده‌ی درست از اطلاعات و الگوی نگارش بخش تقدیر و تشکر در انتهای مقالات داده شود.

کتابداران نیز با مشارکت در زمینه‌ی فعالیت‌های سواد اخلاقی و اطلاعاتی، مسئولیت تشكیل جامعه علمی بهتری را دارند. آن‌ها به‌عنوان مربی باید به دانشجویان مسائل اخلاقی مرتبط با فرایند تحقیق و روش‌های استناددهی در مقالات را آموزش دهند و ارزش‌های اخلاقی را در بین خوانندگان نهادینه کنند و به آن‌ها بیاموزند که ایده‌های منتشر شده‌ی سایر دانشمندان، دارای ارزش و اعتبار هستند و نباید بدون ذکر نام آن‌ها تحت استفاده‌ی نامناسب قرار بگیرند.

کتابداران باید ذهنیت سرقت کن – منتشر کن را در محققان ریشه کن کنند. آگاهی در باره روش های تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار ، تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری می‌کند.

خدمات ایرنتکام برای تشخیص پلاجریسم و رفع سرقت ادبی مقالات:
— بررسی مشابهت مقاله با نرم افزار آیتنتیکیت و ترنیتین به انتخاب شما
— پارافریز و رفع سرقت ادبی مقاله ، ویرایش نیتیو
— انتخاب ژورنال معتبر
— فرمت مقاله طبق فرمت ژورنال
— ثبت مقاله در ژورنال
— پیگیری تا اخذ پذیرش چاپ مقاله