ویرایش مقاله علمی برای اخذ پذیرش چاپ مقاله در مجلات تخصصی بی نهایت مهم و ضروری است، در غیر این صورت نهایتا ممکن است درخواست نویسنده برای چاپ مقاله از سمت داوران، یا سردبیر مجله مورد تأیید قرار نگیرد. برای پیشگیری از این مسئله، باید حواستان را جمع کنید و رعایت اصول ویرایش مقاله علمی را مدنظر قرار داده و تمامی مراحل را به درستی پیش ببرید.
زمانی که تمامی کارها را برای به نگارش درآوردن ایده‌ی خود در قالب یک مقاله علمی قابل بحث و جذاب انجام دادید، ممکن است فکر کنید که دیگر کاری باقی نمانده و در نتیجه با غلط‌یابی مجدد متن، از آن یک پرینت تهیه و برای استاد راهنمای خود ارسال کنید و منتظر دریافت تایید از طرف او بمانید. اما ابتدا باید این سوال را از خودتان بپرسید: “آیا اصول ویرایش مقاله علمی را رعایت کرده ام؟ مخاطبان مقاله من پس از خواندن مقاله چه احساسی خواهند داشت؟”
این سوال بسیار مهمی است که باید به آن پاسخ دهید و یادتان باشد که غلط‌یابی مقاله نمی‌تواند به این پرسش جواب کاملی بدهد. تنها پاسخ، ویرایش مقاله با رعایت اصول ویرایش مقاله علمی است. شما فقط با غلط‌یابی صرف نمی‌توانید به‌طور کامل تشخیص دهید که افراد در حین خواندن مقاله شما چه احساسی خواهند داشت.
برای مثال ممکن است خوانندگان مقاله‌ی شما در قسمت‌هایی از متن گیج شوند، خسته شوند و یا حواسشان پرت شود. این وظیفه‌ی ویراستار است که اطمینان حاصل کند افراد در هنگام خواندن مقاله‌ی احساس نارضایتی نکنند.
برخی از افراد مبتدی که مقاله می نویسند این‌گونه تصور می‌کنند که اشتباهات کوچک موجود در مقاله، مهم نیستند و ایرادی ندارد اگر چند اشتباه جزئی در کار وجود داشته باشد. اگر شما هم این‌طور فکر می‌کنید باید بگوییم که سخت در اشتباه هستید. در حقیقت اشتباهات کوچک هم به اندازه‌ی اشتباهات بزرگ مهم هستند.
اگر در مقاله‌ای اشتباهات کوچکی وجود داشته باشد، این مسئله نشان‌دهنده آن است که اصول ویرایش مقاله علمی رعایت نشده و هنوز کاملاً مطمئن نیستید که می‌خواهید چه بگویید. بنابراین به‌خاطر داشته باشید که تمامی اشتباهات چه بزرگ باشند و چه کوچک، حائز اهمیت هستند و باید از آن‌ها اجتناب شود و در پایان مقاله نیز با یک ویرایش حرفه‌ای، سایر ایرادات موجود نیز مشخص و رفع شود.
ویرایش کردن مقاله قسمت مهمی در فرایند مقاله نویسی است که باید به آن توجه ویژه‌ای کنید. می‌توان گفت که ویرایش مقاله علمی، به‌معنای بهبود مقاله از درون و بیرون است. بهبود از درون یعنی روشن‌سازی و تعمیق ایده‌ها و بینش‌های شما و بهبود از بیرون نیز یعنی بیان این ایده‌ها در نثری قدرتمند، شفاف و برازنده مقاله.
۱۰ مورد اصول ویرایش مقاله علمی که باید بدانید
در ادامه، نکاتی در ۱۰ مورد برای شما شرح می‌دهیم، می‌تواند در ویرایش مقالات علمی به شما را یاری رساند.
۱- مقاله را با صدای بلند بخوانید.
اگرچه این کار ساده به‌نظر می رسد، اما خواندن متن با صدای بلند، یکی از بهترین کارهایی است که میتوانید برای ویرایش مقاله علمی خود انجام دهید. به اندازه‌ای که اشتباهات در کلمات و نگارش آن‌ها در زمان بلند خواندن مشخص می‌شود، به هیچ صورت دیگر به این وضوح قابل بررسی نخواهند بود. جهت کسب ازاطلاعات بیشتر درمورد ساختار مقاله علمی اینجا کلیک کنید.
در ابتدا ممکن است این روش به نظرتان بی‌فایده برسد اما نتایج، چیز دیگری را نشان می‌دهند. شما میتوانید با صدای بلند و در یک اتاق ساکت، مقاله تان را برای گروهی از افراد یا برای خودتان بخوانید و جملات نامرتبط با ساختار و مشکلات مربوط به زبان و لحن را پیدا کنید.
همچنین زمانی که در حال نگارش متن هستید و روی چینش کلمات تمرکز می‌کنید، ممکن است ندانید که وقتی تمامی این کلمات در کنار یکدیگر قرار می گیرند و سریع و پشت سر هم خوانده می‌شوند، چه ریتمی را تولید می‌کنند. هنگامی که متن را با صدای بلند می خوانید، گوش شما متوجه اشتباهاتی می‌شود که از دید چشم شما پنهان مانده‌اند.
۲- اطمینان حاصل کنید که تمامی کلمات به کار برده شده، ضروری هستند.
در هنگام ویرایش مقاله علمی، از خودتان بپرسید که آیا وجود تمامی کلمات و عبارت‌ها لازم است؟ یا آن‌که آن‌ها فقط فضا را اشغال کرده‌اند؟ جملاتتان کوتاه و رسا هستند و یا طولانی و کسل‌کننده؟ آن‌چه را که می توانید در یک جمله بگویید، در سه جمله بیان نکنید و در جایی که میتوانید با ۵ کلمه معنی را منتقل سازید، از ۱۴ کلمه استفاده نکنید.
به عبارت دیگر، مفید و مختصر بنویسید. برای مثال این جمله را در نظر بگیرید: “نظر شخصی من این است که تلاش و کوشش، عنصر مهمی در زندگی هر فرد است”. در این جمله کلمه “شخصی” اضافی است و کلمه‌ی “من” همان معنا را می‌رساند. وقتی می‌گویید نظر من این است یعنی نظر شخصی خودتان را بیان کرده‌اید، بنابراین دیگر نیاز نیست که کلمه “شخصی” را دوباره تکرار کنید.
در نگاه اول ممکن است به خود بگویید که این نگاه بسیار سخت‌گیرانه است و نیازی به رعایت این نکات ندارید! اما باید بگوییم که مخاطبان فرهیخته شما به‌خوبی متوجه این اشتباهات خواهند شد و وجود این اشتباهات در مقاله شما نشان می‌دهد که از مهارت کافی در این زمینه برخوردار نیستید و یا مقاله را خودتان ننوشته‌اید!
حتی به کلمات کوچکی مانند “گفته شده” نیز باید توجه کنید. در ویرایش مقاله علمی، میتوانید به‌جای کلمه‌ی “گفته‌شده”، از کلماتی مانند استدلال شده، تأییدشده، مورد بحث قرار گرفته، باور بر این است، مشخص‌شده، اشاره شده و ادعا شده و امثال اینها استفاده کنید.
کلماتی از این دست نه‌تنها جملات شما را جالب توجه و جذاب‌تر می‌کنند، بلکه اطلاعات مفیدی را نیز در اختیار خوانندگان قرار می‌دهند: اگر به مخاطبان خود بگویید که کسی چیزی را “تأیید” می‌کند، درک آن‌ها را در مورد چگونگی یا دلیل گفتن این حرف تعمیق می‌بخشید. عبارت “گفته‌شده” فقط گزارش می‌دهد که مطلبی مطرح شده است.
۳- در مورد جملاتی که به آن‌ها توجه ویژه دارید سخت‌گیرانه عمل کنید.
اکنون توجه شما را به نکته ظریف دیگری در فرایند انجام ویرایش مقاله علمی جلب می‌کنیم. ممکن است در زمان نوشتن مقاله به یک‌سری از کلمات توجه ویژه‌ای داشته باشید و به خود بگویید که این کلمات را باید در متن قرار دهم.
اما به شما توصیه می‌کنیم که دقیقاً به این کلمات دقت کنید و حساسیت ویژه‌ای روی آن‌ها داشته باشید زیرا از نظر شما این کلمات برای متن لازم و مفید هستند و فکر می‌کنید که متن شما را غنی‌تر می‌سازند اما ممکن است در حقیقت این گونه نباشد و این کلمات و جملات، اشتباه باشند.
مسئله مهم این است که به علت توجه ویژه‌ای که روی این کلمات دارید، ممکن است هر چند بار هم که متن را بخوانید و ویرایش کنید، متوجه نشوید که باید این کلمات را اصلاح و یا حذف کنید. بنابراین اگر روی کلمه، عبارت و جمله خاصی توجه ویژه دارید، یادتان باشد که باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای کنید تا مبادا غلط باشند و شما متوجه نشوید.
۴- از به کار بردن ساختارهای تکراری برای جملات پرهیز کنید.
هنگام ویرایش مقاله علمی سعی کنید که ریتم جملات خود را اصلاح و موزون کنید. همچنین سعی کنید که جملات مقاله شما، دارای طول متفاوتی باشد. ساختار تکراری و طول بلند جملات پیشین، باعث می‌شود که خواندن متن برای خواننده کسل‌کننده شود و به دلیل یکنواختی صدا حواسشان پرت شود و تمرکزشان را بر گفته‌های شما از دست بدهند.
۵- سخنان پندآموز ( مراقب کلیشه‌ها باشید)
عبارت‌هایی که ما همیشه می‌شنویم، تأثیر و وضوح خود را از دست داده‌اند، بنابراین شما باید از به کار بردن این عبارات پرهیز کنید زیرا شما قصد دارید تا صدایی تازه را به گوش مخاطبان خود برسانید. البته گاهی اوقات برای رساندن مفهوم به مخاطب، شاید بهتر باشد که از کلیشه‌ها استفاده کنید و در اینجا کلیشه‌ها، دقیقاً همان چیزی هستند که شما به آن نیاز دارید و اگر از آن‌ها استفاده نکنید، نثر مقاله‌ی شما پرتنش و غیر‌طبیعی خواهد شد.
قطعاً شما نمی‌خواهید متن مقاله تان آنقدر سخت و متکلف باشد که خوانندگان نتوانند کلیت مطلب را بفهمند. بنابراین در هنگام ویرایش مقاله علمی عادت کنید که از خود بپرسید آیا این کلیشه قدیمی است؟ آیا روش قدرتمندتری برای بیان این مطلب نیز وجود دارد؟
۶- استعاره‌های زیادی به کار نبرید.
استعاره‌ها می‌توانند ایده‌های انتزاعی را برای خوانندگان مقاله شما زنده‌تر و ملموس‌تر سازند اما به یاد داشته باشید که در مقابل، انباشته شدن آن‌ها روی یکدیگر می‌تواند برای مخاطب شما گیج‌کننده باشد.
۷- چیزی را ننویسید که واقعیت ندارد، حتی اگر حقیقت داشته باشد.
به این جمله توجه کنید: “این واقعیت که شکسپیر نویسنده بزرگی است به ما می‌گوید که باید آثار وی را مطالعه کنیم”. این‌که شکسپیر یک نویسنده بزرگ است، یک واقعیت نیست (بلکه حقیقت است) زیرا شکسپیر هم اکنون زنده نیست. بنابراین کلمه‌های “واقعیت” و “حقیقت” به‌جای هم به کار نبرید.
۸- از نقل‌قول بیش از حد بپرهیزید.
هنگام ویرایش مقاله علمی و انجام اصلاحات در آن سعی کنید فقط ضروری‌ترین و گویا‌ترین مطالب را نقل‌قول کنید. نقل‌قول بیش از حد اگر چه می‌تواند منبعی را که تفکر شما از آن‌جا برخواسته کاملاً مشخص سازد، اما در عین حال باعث می‌شود که تفکر خود شما پنهان بماند.
اگر از نقل‌قول‌ها بیش از حد لازم استفاده کنید، به خواننده این‌گونه القا می‌شود که شما به منبع خود متکی هستید و خودتان حرف زیادی برای گفتن ندارید. به یاد داشته باشید که اگر خوانندگان می‌خواستند از متون مندرج در منابع شما مطلع شوند، دیگر مقاله شما را نمی‌خواندند و به همان منابع رجوع می‌کردند؛ اما حقیقت این است که آن‌ها می‌خواهند ایده‌های شما را بخوانند. پس یکی از اصول ویرایش مقاله علمی خودداری از نقل قول مکرر و بیش از حد است.
۹- از به کار بردن کلمات فاخر، بسیار تخصصی و عبارات سبک پرهیز کنید
گاهی اوقات ممکن است برای آن‌که نشان دهید ایده‌ی شما بسیار معتبر و پیچیده است، از نثری بسیار فاخر و مغلّق استفاده کنید. نثر پف‌دار نثری است که از کلمات فاخر، پُرتکلف و بسیار تخصصی استفاده کرده باشد.
اتفاقا با این‌گونه نثر، خوانندگان شما یقیین پیدا می‌کنند که اصلا هوشمندانه عمل نکرده‌اید! پس در ویرایش مقاله علمی، دقت کنید که اگر از کلمات خاصی استفاده کرده‌اید (فقط به‌خاطر آن که فکر می‌کنید چشمگیر هستند)، در به کار بردن آن‌ها تجدید‌نظر کنید. اگر ایده های شما خوب باشند، نیازی نیست که دیگر از لغات چشمگیر و پرتکلّف در متن مقاله استفاده کنید.
توجه داشته باشید که اگر ایده‌های شما خوب نباشند، حتی اگر از نثر پف‌دار هم استفاده کنید تأثیری نخواهد داشت. پس یکی دیگر از اصول ویرایش مقاله علمی اجتناب از نگارش متون ثقیل و پرتکلف است.
۱۰- از تبعیض جنسیتی در زبان پرهیز کنید.
اگر می‌خواهید خوانندگان مقاله تان را از دست بدهید یا حسی به آن‌ها بدهید که احساس کنند با آن‌ها سخن نمی‌گویید، از تبعیض جنسیتی در زبان مقاله استفاده کنید. حتی اگر شما قصد این کار را هم نداشته باشید و ناخواسته آن را انجام دهید، باز این مسئله باعث بیگانه شدن افراد با مقاله شما می‌شود. بنابراین یکی از اصول ویرایش مقاله علمی پرهیز از تبعض جنسیتی در محتوای آن است.
سخن آخر
نگارش، یک فرایند یادگیری مادام‌العمر است. بنابراین اگر در ابتدا با فرایند ویرایش مقاله مشکل دارید، به خودتان زیاد سخت نگیرید. منابع بسیاری وجود دارند که به شما کمک می‌کنند خودتان تبدیل به یک ویراستار عالی شوید.
سعی کنید که با مطالعه‌ی بسیار، مدتی را صرف اشنایی با زبان کنید؛ مقاله‌های آزمایشی بنویسید؛ و با یک دوست ویرایش کنید تا بتوانید بینش یکدیگر را تکمیل کنید. با انجام مداوم این کارها، شما به یک نویسنده و ویراستار بهتر که قادر به رعایت اصول ویرایش مقاله علمی است تبدیل خواهید شد.
مجموعه ایرنتکام یکی از بزرگترین سایت های ترجمه و خدمات ویرایش مقالات علمی و تخصصی است. شما میتوانید جهت دریافت خدمات ترجمه از قبیل ترجمه مقاله ، ویرایش مقاله، پارافریز و ویرایش نیتیو با ما تماس بگیرید.
