“بازدید کننده گرامی، شبکه ایرنتکام اقدام به درج رایگان چکیده و نتیجه گیری مقالات تحقیقی پژوهشگران نموده است. از خوانندگان گرامی که مایل به مطالعه نسخه کامل این مقالات هستند خواهشمندیم به اطلاعات تماس پژوهشگر نویسنده که در انتهای مقاله درج می گردد مراجعه فرمایند.”
چکیده
بی شک یکی از سرنوشت سازترین اعصار در طول حیات پرفراز و نشیب اسلام، عصری است که در آن علوم و متون سایر ملتها (چون یونانیان، ایرانیان، هندیان و نبطیان) به زبان عربی ترجمه گردید. در این دوران که به دوران نهضت ترجمه (translation movement) معروف شده مسلمین، پا به دنیایی جدید گذارده و با پیشرفتهای علمی و فرهنگی ملتهای مذکور در زمینه های مختلفی همچون ادبیات، فلسفه، منطق، طب و نجوم، آشنا گردیدند.
از همین رو نوشتار حاضر با کاربرد روشی تحلیلی بر آن است تا در گام نخست به تبیین تاریخی نهضت ترجمه پرداخته و در گام دوم پس از بیان مختصری از تمدنهای یونانی، سریانی و ایرانی، مترجمان مشهور این تمدنها را نام برده و متون مختلفی که از دو زبان یونانی و فارسی، به زبان عربی ترجمه شده را مورد بحث و مداقه قرار دهد.
بنابراین پرسش اصلی نوشتار حاضر،عبارت است از اینکه: نهضت ترجمه، به چه دورهای اطلاق میشود و طی این دوره، چه آثاری توسط مشاهیر یونانی، سریانی و ایرانی به زبان عربی ترجمه گردید؟ همزمان با نهضت ترجمه، اکثر ترجمه متون یونانی به عربی دارای موضوعاتی چون طب، هندسه، ریاضی، نجوم، فلسفه و منطق است اما در لابه لای آثار فارسی ترجمه شده، متون ادبی برجسته ای به چشم می خورد.
بحث و نتیجه گیری
نوشتار حاضر بر آن بود تا با غور در یکی از دوره های تاریخی ایرانزمین، یعنی عصر نهضت ترجمه، وضعیت علمی این دوره را مورد بحث و مداقّه قرار داده و جایگاه دو تمدن یونان و ایران در نقل و ترجمه علوم و متون مختلف به زبان عربی را واکاوی نماید.
نتایج حاصل از این پژوهش عبارتند از:
۱- علاقه مندی مسلمانان و دولتمردان اسلامی به ویژه در عهد خلفای عباسی، به علومی همچون فلسفه، منطق، ادبیات، طب، نجوم و ریاضیات، موجب شد که مترجمان متون یونانی، سریانی و ایرانی، بسیاری از آثار تمدنی خود در این زمینهها را به زبان عربی ترجمه کنند.
۲- با تطبیق متون و علوم ترجمه متون یونانی از دو زبان یونانی و فارسی به زبان عربی، میتوان دریافت که اكثر كتبی كه از یونانی به عربی ترجمه شده است دارای موضوعاتی چون طب، هندسه، ریاضیات، نجوم، فلسفه و منطق بوده و در این میان، كتب ادبی یا تاریخیِ ترجمه شده از یونانی یا سریانی به عربی، بسیار اندک است.
برای انجام خدمات ترجمه از قبیل ترجمه مقاله، ترجمه کاتالوگ، ویرایش مقاله، پارافریز مقاله و … با ما تماس بگیرید.
این در حالی است که كتب بسیاری در زمینه های ادبی و تاریخی از زبان فارسی به زبان عربی منتقل شده است. در باب علت این مسأله باید چنین بیان داشت که: اولاً مترجمان كتب یونانی به عربی، بیشتر سریانیان بوده اند و آنان نیز لزومی نمی دیدند كه حتماً كتب تاریخی یا ادبی یونانیان را به عربی ترجمه كنند. در حالی كه ایرانیان – چون خود منتقل كنندة كتب از زبان فارسی به عربی بودند، سعی میكردند ابتدا كتب تاریخی و ادبی خود را – كه نمایانگر ملیت و شكوه گذشتة آنان بود- را به عربی ترجمه كنند.
ثانیاً: در كتب تاریخی و ادبی یونانیان، از بتها و خداهای زمینی بسیاری، سخن به میان آمده بود كه اعراب آنها را نمی پسندیدند. لذا سریانیان نیز كه می دیدند ترجمة این گونه كتب به زبان عربی، با تشویق و حمایتی رو به رو نمی شود، لذا از ترجمة آنها خودداری میكردند.
نویسنده:
دکتر جمشید روستا – استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان
محل انتشار: نخستین همایش ارتباطات،زبان و ادبیات فارسی و مطالعات زبان شناختی
