در هنگام ترجمه متون، در صورت وجود اصطلاحاتی در متن مبدا که معادلی برای آنها در زبان مقصد وجود نداشته باشد چه می کنید؟

ترجمه متون – چالشهای متن برای مترجم

ترجمه متون در یک نگاه ساده انگارانه، کاری مستلزم کنکاش در پیچیدگی های زبانی نیست و مشکلات مربوط به واژگان و اصطلاحات با جستجو در فرهنگ لغات برطرف می شود. اما اگر تخصص شما به عوان یک مترجم، در یک زمینه بسیار فنی خاص است و روی چنین متونی کار می کنید ، و یا زمینه متنی که برای ترجمه در دست دارید برایتان جدید است، متوجه می شوید که با کلمات و عباراتی مواجه هستید که معادل آنها هنوز در زبان مقصد ایجاد نشده اند.

گفتگو با خود مشتری در باره نحوه انجام ترجمه متون و مطرح کردن مواردی از این دست که در بالا اشاره شد بهترین رویکردی است که شما می توانید اتخاذ کنید. مشتری ممکن است به شما برای ایجاد واژگان جدید کارت سبز بدهد و سپس متن ترجمه شما را به ویرایشگران فنی خود بدهد تا هرگونه آسیب زبانی را که مرتکب شده اید ترمیم کنند.

یا ممکن است واژه نامه ای برای استفاده در کار ترجمه متون خود به شما بدهد. صرف نظر از نحوه برون رفت از این مشکل، مسئولیت ترجمه واژگان و اصطلاحات بر عهده شما به عنوان مترجم است؛ در آن تردید نکنید. استفاده از واژگان و اصطلاحات صحیح و مناسب برای مشتری اغلب بیشتر از سبک نگارشی و علائم مربوطه که در متن پیاده می کنید اهمیت دارد.

ترجمه متون و مسئله کیفیت ظاهری متن اصلی

کیفیت چاپ متن اصلی (متن مبدا) اکثراً وقتی به زبانی مانند چینی یا ژاپنی باشد مسئله است، اما وقتی متن ها را از طریق فاکس دریافت می کنید، اغلب بود و نبود کاراکترها در متن فاکس شده مسئله ای است که مترجم را درگیر می کند. وقتی متنی دست نویسی را دریافت می کنید که مشتری با استفاده از عملکرد فتوکپی موجود در دستگاه فکس برای شما ارسال کرده است، تازه ممکن است شروع به درک این مطلب بکنید که بیچاره متخصصان هیروگلیف هنگام کار با متون باستانی اجغ وجع چه حالی دارند.

مترجم کاملا حق دارد که (با ادب و تواضع) بخواهد یک نسخه متن مبدا تمیز، واضح، خوانا و مرتب برایش ارسال شود. اما حتی در این صورت هم، در اختیار داشتن یک نسخه تمیز تضمین نمی کند که متن دست نوشته قابل خواندن باشد.

در این صورت تکلیف چیست؟ خوب، در این حالت توصیه می کنم همان کاری را انجام دهبد که من می کنم: به بهترین شکل ممکن تلاش کنید، آن را به دوستانتان نشان دهید و ببینید که آیا می توانند کمکی در خواندنش بکنند، و مهم تر از همه، سعی کنید با شخصی که آنرا نوشته است صحبت کنید.

اگر هیچکدام از اینها جواب نداد، موسسه مشتری معمولاً کاملاً در مورد قسمت های غیرقابل خواندن در هنگام ترجمه متون درک لازمه را دارد. فقط از آنها سؤال کنید که می خواهند چگونه مناطق ناخوانای متن را با حاشیه نویسی مشخص کنید.

ترجمه متون و موضوع اصطلاحات عامیانه

اصطلاحات عامیانه و گویش ها یکی از لذت های کار ترجمه متون است اما ضمنا یکی از چالش های کار مترجم هم هست. در این زمینه من به این نتیجه رسیده ام که رجوع و استناد به کسانی که زبان مادری شان همان زبانی است که شما در ترجمه اصطلاحاتش مشکل دارید تنها راه رسیدن به کُنهِ معنای یک اصطلاح و گویش عامیانه در زبان مبدا است.

من در کار ترجمه، توضیحات خودم را راجع به اصطلاحات و گویش های عامیانه آمریکایی که ممکن است معادل اصطلاحات متن مبدا باشند به دوستان و همشهریانی که زبان مادری شان همان زبان متن مبدا است ارائه می دهم (بله ما هم گویش های خودمان را داریم، در غیر این صورت چه لزومی داشت “فرهنگ لغات انگلیسی منطقه ای” تدوین و منتشر شود؟) و آنها هم به نوبه خود در ترجمه اصطلاحات و عبارات زبان مقصد به من کمک می کنند. واژه سازی های جدید هم به همین روش به بهترین وجه امکانپذیر است.

اکیداً توصیه میکنم که واژه نامه اصطلاحات، اسامی خاص شرکت ها و سازمانهای دولتی و ترجمه های خوب اصطلاحات، گویش ها و واژه سازی های جدید را حفظ کنید.

این که شما این کار را در یک فایل ساده در یک برنامه واژه پردازی (مانند مایکروسافت ورد) یا در یک محیط پایگاه داده پیچیده تر انجام دهید و یا از یک بسته مدیریت اختصاصی اصطلاحات استفاده کنید بر عهده خودتان است، ولی بالاخره برای حفظ آنهمه اطلاعات ارزشمندی که جمع آوری می کنید باید کاری انجام دهید.

آخرین مطلبی که باید یادآور شد اینست که یک حقیقت نانوشته در ترجمه متون وجود دارد و آن اینکه هیچ ترجمه ای بهتر از متن اصلی نیست و نخواهد بود (به زبان فنی: در کار ترجمه، بیله دیگ، بیله چغندر!= همینه که هست!).

آخرین توصیه های تجربی یک مترجم در ترجمه متون

اگر متن اصلی، کتابچه ای با نگارشی آشفته و بدون نظم منطقی باشد، ترجمه نیز همین وضع را خواهد داشت. اگر متن مبدأ نوشته ای راجع به یک اثر مطالعاتی با کیفیت ادبی عالی باشد، ترجمه هم باید به همان صورت باشد. نکته این است که مترجمان نمی توانند خیلی بالاتر از کیفیت اصلی بروند و در اینگونه موارد، افرادی که مترجمی را برای ترجمه یک متن در هم برهم استخدام می کنند لزوماً نباید کیفیت بد ترجمه را به گردن مترجم بیاندازند.

حال، وقتی ترجمه می کنید و می بینید نسخه اصلی آنقدر بد است که حتی شخصی که آن را نوشته، مطمئن نیست که به چه معنی است، چه باید کرد؟ خوب، راه حل من در اینطور موارد عموما ایجاد یک جمله به همان اندازه مبهم در ترجمه است!

ممکن است این کار به نظرتان غیرمسئولانه به نظر برسد، اما این را در نظر بگیرید که به چه علت به مترجمین یزای ترجمه متون پول پرداخت می شود و شغل آنها چیست. مترجمان اطلاعات را از یک زبان به زبان دیگر ترجمه می کنند. آنها نسخه اصلی را بازنویسی نمی کنند، سبک یا محتوای آن را بهبود نمی بخشند، ایده های هوشمندانه یا عباراتی از خود در آن وارد نمی کنند. آنها (فقط) ترجمه می کنند!

البته اگر یک متن واقعاً فراتر از درک مطلب انسانها باشد، تنها مسیر مسئولانه اقدام به تماس با مشتری و واگذاری اتخاذ تصمیم در مورد اینکه ترجمه انجام شود یا خیر به خودش می باشد. در این حالت شما ممکن است یک کار را از این طریق از دست بدهید، اما در عوض اعتماد مشتری را بدست می آورید؛ و نیازی به ذکر ندارد که این کار در نهایت ارزش بسیار بیشتری نسبت به گرفتن کار به هر قیمت دارد.